Frigjering frå korsettet

Delphos, med sin tynne silke, var opphavleg ein «tea gown», meint for uformelle samankomstar.

– Det var nok ikkje meininga at han skulle brukast som ballkjole, men folk endte opp med å bruka han som det, seier Arnesen.

På 1800- og byrjinga av 1900-talet brukte kvinner korsett og ulike polstringar for å manipulere fasongen på kroppen og kleda, men utover 1920-åra begynte ein å gå meir vekk frå dette. Fleire parallelle tendensar i tida gjorde at motebildet endra seg, ifølge Arnesen.

– Om du vil ha den populistiske historia, så er dette frigjeringa frå korsettet, seier Arnesen.

Sport og fritid blir populært; no skal ein vere aktiv, sunn og sprek. Kva er den sunne, naturlege kroppen, og korleis kan ein lage klede utifrå det? Dette skaper ein motreaksjon mot korsettet og manipuleringa av kroppen. Samtidig er det enorm interesse for klede frå andre delar av verda, særleg Japan. Den enkle Delphos-kjolen tilpassar seg kroppen til den som har han på, og med sine historiske referansar glir han rett inn i motebildet. Delphos blir seld i butikkar i New York, Paris og London. 

Arnesen er likevel litt kritisk til frigjeringa frå korsettet:

– Denne kjolen, utan noko under, krev den perfekte kroppen. Du kan godt kalle det ei frigjering, men det er jo ikkje ei frigjering for alle typar kroppar.

I 1949 døyr Mariano Fortuny y Madrazo, og Henriette Nigrin stoppar all kreativ aktivitet. Ho bruker dei siste 16 åra av livet sitt til å katalogisere, organisere og donere verk og gjenstandar frå ektemannen sitt liv. Ho donerer Palazzo Orfei til Venezia kommune, slik at det kan bli eit museum. Nigrin avsluttar òg produksjonen av kjolane ho har skapt, deriblant Delphos.

– Det er først når Nigrin avsluttar produksjonen, at han døyr, seier Arnesen.

I ettertid er det Fortuny som har fått æra for kjolen. Det er han det er blitt skrive bøker om og forska på, og det er hans namn som har stått på museumsetikettane, også på Nasjonalmuseet.

Gøymde løyndommar

Konservator Eva Düllo tek på seg blå gummihanskar og skrur på lampa over bordet der den ferskenfarga silkekjolen ligg. Kjolen har vore fire veker utan oksygen, og endeleg kan ho studere han.

Sjølv om auksjonshuset i England selde kjolen som «umerkt», oppdagar ho noko inni eit av banda på innsida.

– Sjå her! Ho brettar forsiktig ut bandet, som ikkje er breiare enn ein fingernagl.

Inni bandet er det ein handmåla logo i raudt: «Fortuny». Bandet er blitt brukt til å stramme opp kjolen over brystet, og Düllo meiner det kan ha blitt bytt ut eller sett inn i ettertid.

– Det har ein annan farge enn silken i kjolen, seier ho og viser det fram. – Og saumen er litt rufsete.

Til kjolen høyrer det eit belte, og her er det blitt sett i nye trykknappar. Kjolen er i god stand, men ber teikn på at den er blitt brukt. Han har nokre flekkar, men Düllo fortel at ein nesten er gått heilt vekk frå å vaske plagg i konservering av klede. I staden vil ein bevare spor av levd liv.

Snora som held kjolen saman over skuldrene, er litt skjør, så Düllo set inn ei tynn snor som kan bere vekta av kjolen, utan at ho tek vekk den originale.

– Det er utenkeleg å erstatte den originale snora, seier Düllo. – Den nye skal sørge for at den originale ikkje blir øydelagd.